Popularna dziennikarka w mojej ulubionej stacji radiowej mówiła o "pandemii braku witaminy B". Pandemia... Hmmm... Ryzykowne słowo w ochronie zdrowia.

Komunikacja ryzyka w ochronie zdrowia to dwustronna wymiana informacji o zagrożeniach, w tym zagrożeniach zdrowia takich jak na przykład tzw. świńska grypa (A/H1N1). Celem komunikacji jest zwiększenie wiedzy i zrozumienia, budowanie zaufania i wiarygodności, zachęcanie do dialogu oraz wpływanie na nastawienia, decyzje i zachowanie.

Fundamentem komunikacji ryzyka jest świadomość, że ludzie znajdujący się w stresie zazwyczaj:

1. mają większe trudności z wysłuchaniem, zrozumieniem i zapamiętaniem informacji,

2. chcą wiedzieć, że ktoś się o nich troszczy.

Doświadczenie pokazuje, że istnieje bardzo niska korelacja pomiędzy technicznym aspektem ryzyka (na przykład, ilu Polaków umiera na raka) i jego kulturowym postrzeganiem (na przykład, ile osób myśli o tym, że może zachorować na raka, ile boi się raka, ile poddaje się regularnym badaniom). Innymi słowy - to, że palenie tytoniu szkodzi zdrowiu nie jest wystarczającym argumentem, żeby palacze zrezygnowali z papierosów.

Takie nastawienie jest źródłem dwóch problemów:

1. niebezpieczeństwa, które rzeczywiście mogą szkodzić ludziom nie skłaniają ich do zalecanych działań profilaktycznych,

2. niebezpieczeństwa, które charakteryzuje małe prawdopodobieństwo wystąpienia i niska szkodliwość mogą spowodować, że ludzie kierowani nadmierną ostrożnością podejmą niepotrzebne środki zaradcze (na przykład, moda na paraleki i preparaty witaminowe).

Percepcja ryzyka

Dwa równania

Ludzie różnie odnoszą się do różnych rzeczników prasowych, ale z powodzeniem można wyróżnić pięć kryteriów opisujących warunki skutecznej komunikacji ryzyka:

1. osobisty styl,

2. wiarygodność,

3. treść przekazu,

4. mowa ciała,

5. otoczenie.

Do tej prostej listy możemy dodać dwa arytmetyczne równania, które pokazują kiedy opinia publiczna się denerwuje i kiedy poziom niepokoju się obniża:

WR + NA – PP = Niepokój

gdzie WR - Wiarygodny Rzecznik,

NA - Niepokojąca Analiza,

PP - Praktyczna Porada,

Podczas gdy,

WR + PW + LP + PP = Uspokojenie

gdzie WR - Wiarygodny Rzecznik,

PW - Poważny Wygląd,

LP - Ludzkie Podejście,

PP - Praktyczna Porada.

Te dwie matematyczne formuły jasno pokazują co trzeba zrobić, żeby komunikaty były zrozumiane zgodnie z intencją nadawcy.

Konkluzja

W komunikacji ryzyka w ochronie zdrowia należy kierować się następującymi zasadami:

1. Powiedz czego nie wiesz - nie ukrywaj tego.

2. Wyjaśnij, że ryzyko i niebezpieczeństwo trudno się ocenia i kalkuluje.

3. Wytłumacz w jaki sposób obliczyłeś poziom ryzyka i kto dokonał tych obliczeń.

4. Powiedz jakie są problemy i dziel się informacjami, zastrzegając zawsze jakie jest ryzyko błędu - chirurg przed przystąpieniem do operacji wie jakie jest statystyczne ryzyko błędu/niepowodzenia.

5. Powiedz ludziom co: a. jest pewne, b. jest prawie pewne, c. jest nieznane, d. nigdy nie będzie wiadome, e. jest możliwe, f. jest niemożliwe, g. jest wysoce nieprawdopodobne - i co można zrobić, żeby zmniejszyć niepewność.

6. Poinformuj co złego jeszcze - według Twej wiedzy - może wydarzyć się w przyszłości.