Bogusław Feliszek, 2010-10-14 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
"Komunikacja ryzyka w ochronie zdrowia" | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Popularna dziennikarka w mojej ulubionej stacji radiowej mówiła o "pandemii braku witaminy B". Pandemia... Hmmm... Ryzykowne słowo w ochronie zdrowia. Komunikacja ryzyka w ochronie zdrowia to dwustronna wymiana informacji o zagrożeniach, w tym zagrożeniach zdrowia takich jak na przykład tzw. świńska grypa (A/H1N1). Celem komunikacji jest zwiększenie wiedzy i zrozumienia, budowanie zaufania i wiarygodności, zachęcanie do dialogu oraz wpływanie na nastawienia, decyzje i zachowanie. Fundamentem komunikacji ryzyka jest świadomość, że ludzie znajdujący się w stresie zazwyczaj: 1. mają większe trudności z wysłuchaniem, zrozumieniem i zapamiętaniem informacji, 2. chcą wiedzieć, że ktoś się o nich troszczy. Doświadczenie pokazuje, że istnieje bardzo niska korelacja pomiędzy technicznym aspektem ryzyka (na przykład, ilu Polaków umiera na raka) i jego kulturowym postrzeganiem (na przykład, ile osób myśli o tym, że może zachorować na raka, ile boi się raka, ile poddaje się regularnym badaniom). Innymi słowy - to, że palenie tytoniu szkodzi zdrowiu nie jest wystarczającym argumentem, żeby palacze zrezygnowali z papierosów. Takie nastawienie jest źródłem dwóch problemów: 1. niebezpieczeństwa, które rzeczywiście mogą szkodzić ludziom nie skłaniają ich do zalecanych działań profilaktycznych, 2. niebezpieczeństwa, które charakteryzuje małe prawdopodobieństwo wystąpienia i niska szkodliwość mogą spowodować, że ludzie kierowani nadmierną ostrożnością podejmą niepotrzebne środki zaradcze (na przykład, moda na paraleki i preparaty witaminowe). Percepcja ryzyka
Dwa równania Ludzie różnie odnoszą się do różnych rzeczników prasowych, ale z powodzeniem można wyróżnić pięć kryteriów opisujących warunki skutecznej komunikacji ryzyka: 1. osobisty styl, 2. wiarygodność, 3. treść przekazu, 4. mowa ciała, 5. otoczenie. Do tej prostej listy możemy dodać dwa arytmetyczne równania, które pokazują kiedy opinia publiczna się denerwuje i kiedy poziom niepokoju się obniża: WR + NA – PP = Niepokój gdzie WR - Wiarygodny Rzecznik, NA - Niepokojąca Analiza, PP - Praktyczna Porada, Podczas gdy, WR + PW + LP + PP = Uspokojenie gdzie WR - Wiarygodny Rzecznik, PW - Poważny Wygląd, LP - Ludzkie Podejście, PP - Praktyczna Porada. Te dwie matematyczne formuły jasno pokazują co trzeba zrobić, żeby komunikaty były zrozumiane zgodnie z intencją nadawcy. Konkluzja W komunikacji ryzyka w ochronie zdrowia należy kierować się następującymi zasadami: 1. Powiedz czego nie wiesz - nie ukrywaj tego. 2. Wyjaśnij, że ryzyko i niebezpieczeństwo trudno się ocenia i kalkuluje. 3. Wytłumacz w jaki sposób obliczyłeś poziom ryzyka i kto dokonał tych obliczeń. 4. Powiedz jakie są problemy i dziel się informacjami, zastrzegając zawsze jakie jest ryzyko błędu - chirurg przed przystąpieniem do operacji wie jakie jest statystyczne ryzyko błędu/niepowodzenia. 5. Powiedz ludziom co: a. jest pewne, b. jest prawie pewne, c. jest nieznane, d. nigdy nie będzie wiadome, e. jest możliwe, f. jest niemożliwe, g. jest wysoce nieprawdopodobne - i co można zrobić, żeby zmniejszyć niepewność. 6. Poinformuj co złego jeszcze - według Twej wiedzy - może wydarzyć się w przyszłości. |